Andro Wekua : Stranger in Paradise
27/10/2023 − 18/2/2024
Helemaal volgens z’n presentatiestijl waar hij in uitgepuurde ensceneringen z’n werken presenteert als betrof het een tussenruimte ergens tussen herinnering, droom, fantasie, verlangen of science-fiction-achtige huivering, zo evoceert Andro Wekua ook hier, op een groot kaal podium, de hele horizon aan melancholische, verbeeldingsrijke dimensies die hij met z’n werk oproept en verbeeldt.
De weinige en zorgvuldig uitgekozen beelden evoceren een plek op de Zwarte Zeekust, in een architectuur-detail met nostalgische neondecoratie, ernaast een androgyne en raadselachtige figuur verbonden met die van een dolfijn en marine-vegetatie, en een schematisch bodemrelief die zonlicht reflecteert op kabbelende golven.
Andro Wekua die in 1977 in Sokhumi geboren werd, behoort tot de internationaal toonaangevende kunstenaars, die identiteit niet als determinisme poneren, maar als een ongedefinieerde, veranderlijke, vloeiende categorie. Veelal worden biografische feiten aangehaald om de ontworteling en hunkering naar een verloren woonplaats en vaderfiguur als verklaring te geven, feiten die Wekua zelf in het ongewisse laat of tegenspreekt, omdat het de raadselachtigheid van z’n figuren en werken maar gedeeltelijk benaderen. De stad waaruit hij afkomstig is, de subtropische badstad aan de Zwarte Zee Sokhumi, is gesitueerd in het van Georgië afgescheurde territorium Abchasië, waar etnische spanningen leidden tot een open oorlog die in 1992-93 in een door Rusland ondersteunde Nationalistische separatistische afscheuring van Georgië sindsdien als bevroren conflictzone tot op vandaag ontoegankelijk blijft voor Georgische burgers. In de schermutselingen die aan deze oorlog voorafging werd Wekua’s vader, een leidende politieke activist die tegen de russische inmenging ageerde, door de nationalisten vermoord, waarop de familie naar Tbilissi moest vluchten.
Als tiener kon Wekua via een humanitaire organistie naar Zwitserland uitreizen om er een kunstopleiding te volgen, in Dornach, bij Basel. Na zijn studies bleef hij een tijd in Zwitserland, in Zurich wonen waar hij al snel een reputatie opbouwde en opgemerkte tentoonstellingen zowel in Zwitserland als internationaal had. Na kortere buitenlandse verblijven, oa in New York trok hij in 2006 naar Berlijn waar hij nu al een tijd met z’n familie leeft en werkt, één van de naambekendste onder de Berlijnse internationale kunstscène en één van de befaamdste kunstenaars van de Georgische diaspora.
Andro Wekua’s tentoonstellingen suggereren vaak niet-lineaire summiere verhaallijnen, die een reeks ideeën oproepen over de eigenaardige kenmerken van het geheugen in schilderijen, sculpturen, mixed-media-installaties, films of ook architectuur-modellen. In collages van familiefoto's over kustgezichten van Sukhumi, de verlaten voormalige Soviet-badplaats waar geen reclame noch consumptie-symbolen aanwezig waren, transformeert hij in dreigende schilderijen, tekeningen of tijdschriftfragmenten waarin hij vaak ook verwijst naar de mainstream pop-cultuur. De opschortingeb van een verhaallijn en de juxtapositie van verschillende temporele registers waarbij hij dialogen creërt tussen zeer verschillende kunstwerken in een tentoonstelling, benadrukt hoe herinneringen onze dromen beïnvloeden en vervormen, en hoe ongrijpbaar het verleden is.
Wekua's werk schetst zo scenes met een grote psychologische, somatische geladenheid waarin woord en beeld in en uit het bewustzijn drijven. In zijn installaties zijn ook vaak sculpturen te zien die lijken op etalagepoppen, maar die naar levende model in was werden afgegoten en gereproduceerd in siliconen om er tegelijkertijd zowel levensecht als kunstmatig en schematisch uit te zien. De figuren zijn in zeer theatraal poses gepresenteerd, in suggestieve architecturale tableaux-vivants en in dialoog met andere elementen zoals collages en schilderijen. Wekua stelt zo vragen over verinnerlijking en extravertheid, over binnen en buiten, privé en openbare ruimte, het performatieve en geremdheid en zoekt naar een ambiguïteit en onwennigheid die de verbeelding van de kijker prikkelt.
In zijn steeds terugkerend teruggrijpen naar het onbereikbare Sokhumi, blijft hij echter uiterst vaag en beeldt nooit dramatische gebeurtenissen af, wat een auto-biografische interpretatoe, die zijn werk louter als een soort beeld-illustratie voor traumata wil zien, door hem afgewezen wordt. Toch blijven er genoeg herkenbare details aanwezig die de onbereikbaarheid van z’n geboorteplaats en land, het verlies van de vader, het asiel en de diaspora als dreigende horizon van een permanent maar onbevredigbaar verlangen bestendigd. Dit korte en lange geheugen, het onbewuste tot onderbewuste dimensies in de psyche zijn Wekua’s voedingsbodem, de laag voor het talige en rationele, waaruit hij z’n beelden uit flarden en brokstukken construeert.
Het duidelijkst is dat in de architecturale details die hij vaak uit het geheugen in plaats van naar foto’s reconstrueert. Bij de menselijke figuren maar ook bij de dolfijnen en waterplanten is het schematische voorkomen de transformatie die van de realistische en werkelijkheidsgetrouwe afbeelding tot een persoonlijke voorstelling, die zowel dreigend als idyllisch kan zijn. Laatste vindt zich in het fabel- of sprookjesachtige aspect, waarbij daarom vaak verwezen wordt naar de pop-esthetiek van de manga- en animefilms of japanse strips zoals Prinses Monoke van studio Ghibli.
Zodra een werk voltooid is, zegt Wekua, maakt hij zich er volledig van los. “Zodra mijn werk ergens tentoongesteld wordt, houdt de intieme relatie op", legt hij uit. Het werk is geen ambassadeur van mijn ideeën, het wordt en bestaat volledig autonoom verder. Als ik mijn werk in een tentoonstelling zie, ben ik net zo goed een toeschouwer als jij. Als het werk niet in staat is om een eigen leven te gaan leiden, dan verlaat het het atelier niet.' Zo zijn ook de titels van z’n werken en tentoonstellingen even enigmatisch en algemeen gehouden, geen persoonlijk biografisch relaas. Niettegenstaande valt uit elk detail, kleur of lijnvoering niet te ontsnappen aan de vaststelling dat zijn werk, ook al is het zijdelings, het verlies van familie, oorlog, ontheemding, cultuurschok en eenzaamheid behandelt. Zijn geaffirmeerde desinteresse in zijn protagonisten, zijn afwijzing van het autobiografische en zijn grote onthechting van zijn creaties kunnen als zelfbescherming gelezen worden, maar het lijkt er evenzeer op dat Wekua niet wil dat zijn werk gedefinieerd wordt door zijn eigen omstandigheden en biografische gebeurtenissen.
Curator: Dirk Snauwaert
Tekst: Dirk Snauwaert
Andro Wekua, Us, 2019 © Andro Wekua.jpg
